BAROMETER 2021: stilaan terug naar normaal

De hele maatschappij stond de laatste twee jaar in het teken van Covid-19. Zowat alle sectoren hebben er de (meestal kwalijke) gevolgen van ondervonden, en voor onze zelfstandige schoendetailhandel in België was het niet anders. Het jaar 2020 kreeg de volle laag, met tientallen maatregelen die de handel fnuikten: maanden lockdown met gesloten winkels, mondmaskerplicht in de winkels, enkel nog individueel shoppen, verschuiving van de zomersolden, verplicht op afspraak shoppen, verplicht thuiswerk – kortom een hele resem beperkingen die uiteraard een vlotte zakengang beperkten of zelfs verhinderden.

Stilaan back to normal

Gelukkig waren de crisismaatregelen minder streng in 2021, en bij het afsluiten van het jaar kan men gewagen van een langzame terugkeer naar het normale. De omzetten van 2021 lagen gemiddeld 15,6% hoger dan in 2020, en er werden ook 13,9% meer paren verkocht. In vergelijking met 2019, het laatste jaar zonder corona, is er nog een achterstand van 8,5% in omzet en 6,5% in aantal paren, maar de hoop bestaat dat het zopas gestarte jaar 2022 weer op een normale manier zal kunnen verlopen.

Oorzaken achterstand

Aantal zaken slinkt

De achterstand opgelopen in 2021 ten opzichte van 2019 kent vele oorzaken. Het aantal zelfstandige schoenwinkels is het voorbije jaar andermaal geslonken. Nieuwe vestigingen komen er nauwelijks, en voor de bestaande winkels vindt men vaak geen overnemers. De nieuwe generatie ziet hoe hard de ouders moeten werken voor een winst die niet in verhouding staat tot de gepresteerde manuren. De tijd toen er nog veel geld werd gegeven voor ‘de dorpel’ en de volledige voorraad nog werd overgenomen en betaald, bestaat alleen nog maar in de zoetste herinneringsdromen.

Enkel noodzakelijke aankopen

Ook de activiteit in de winkels neemt af: de meeste aankopen van de consumenten waren ‘noodzaak-aankopen’, want wie thuis werkt, zelfs met open scherm, moet geen mooie schoenen dragen. De beperking op feesten, theater en sociale contacten is ook onvoldoende als incentive om de schoenenboer te bezoeken.

Gebrek aan funshoppen

De mondmaskerplicht in de winkels en het shoppen op afspraak staan haaks op de idee van funshoppen. Voor al die toestanden kreeg de online verkoop de wind in de zeilen, maar die kwam voornamelijk de grote jongens, de filiaalzaken en de andere “amazon-bol.coms” ten goede.

Lichtpuntje

Voor sommige winkeliers waren er ook positieve punten. Tijdens de maand december waren alle winkels in Nederland gesloten, en dat hebben de grensgemeenten – en vooral Antwerpen – gunstig ervaren.

Ook werd het reizen bemoeilijkt, met alle extra verplichte paperassen en testresultaten, zodat toerisme in eigen land af en toe een kleine boost kreeg.

Online verkoop blijft moeilijk ...

… voor de eenmanszaken. Heel wat collega’s hebben in de loop van 2021 getracht een webshop te activeren of uit te breiden, maar dat heeft voor de meeste collega’s niet veel zoden aan de dijk gebracht.

Wie een voorraad inkoopt voor een stenen winkel, kan zich niet permitteren enkele paren van de meest courante maten naar potentiële klanten te sturen. Als die uit de winkel weg zijn, moet men soms belangstellenden teleurstellen, terwijl men die paren na enkele dagen terugkrijgt ‘omdat ze niet aan de wensen voldeden’. Bedenken we daarbij de verpakking, de tijd en de kostprijs van de koerierdienst of het postkantoor, en van rentabiliteit is er geen sprake meer.

Extra etalage

Voor de meeste winkeliers is de webshop een interessante extra etalage. De grote internetjongens daarentegen krijgen extra kortingen van de fabrikant en ook op de webshop van die laatsten is de marge gigantisch veel groter, zodat ze kunnen uitpakken met extra kortingen. Voor de comfortsector blijft de stenen winkel onontbeerlijk, omdat hier de pasvorm primordiaal blijft. In de winkel zelf kiezen, aanpassen met goede raad van het personeel: daar kan geen enkele webshop tegenop.

Steunmaatregelen

In 2020 hebben heel wat winkeliers kunnen genieten van steunmaatregelen: federaal, regionaal en zelfs plaatselijk werden talrijke initiatieven genomen om de kwalijke gevolgen van vooral de lockdown enigszins op te vangen. In 2021 was dit minder het geval: hier was steun enkel nog mogelijk in de vorm van technische werkloosheidsuitkering. Voor de meeste collega’s was die steun onvoldoende, “maar beter dat dan niets”, zo luidt meestal de commentaar. Lokaal waren er her en der nog initiatieven zoals aankoopbons en/of spaarkaarten waarmee men bij andere zelfstandigen in dezelfde gemeente kan gaan shoppen. “Winkelhieren” stimuleerde het shoppen in eigen gemeente.

Aantal klanten in 2021

In 2020 daalde het aantal klanten van de zelfstandige winkelier met bijna 70% en slechts 9% van de collega’s maakten gewag van een stijging. Deze percentages liggen heel wat beter in 2021: 36,4% van de deelnemers aan deze enquête kreeg in 2021 meer klanten over de vloer en voor 36,3% bleef het aantal stabiel. Slechts 27,3% van de schoenwinkeliers moest het met mindere bezoekers doen. Een van de verklaringen hiervoor is het verdwijnen van een aantal winkels, zoals hoger aangehaald. De consument die zijn vertrouwde winkel ziet verdwijnen, vlucht soms naar de webshop, maar veel vaker zoekt hij een gelijkaardig aanbod bij de winkels die blijven en overleven.

Jaaroverzicht

Verkopen per maand in 2021

Net zoals vorig jaar is het moeilijk, zo niet onmogelijk om de verkopen per maand te vergelijken met deze van het jaar voordien. De maatregelen ter bestrijding van het covidvirus beïnvloeden niet alleen de verkopen van de maand zelf, maar zo is een stijging van de verkoop na een maand winkelsluiting ook een element dat niet makkelijk te vergelijken valt. Ook het verschuiven van de soldenmaand sticht verwarring. Op de grafiek met de vergelijkingen van de maanden zien we dat de vergelijkingen van 2021 met 2019 er nog iets logischer uitzien dan met 2020, toen er nog enkele maanden lockdown was.

Verkopen per dag in 2021

De vergelijkingen van de verkopen per dag verlopen dan weer traditioneler. Woensdag (kinderen niet naar school), vrijdag (vlak voor het weekend), en uiteraard zaterdag (de shoppingdag bij uitstek) blijven de toppers van de week. Woensdag, vrijdag en zaterdag waren samen goed voor 62% van de omzet in 2019, 61% in 2020 en 65,5% in 2021. De totalen van de percentages in de grafiek van de dagomzet vormen samen geen 100%. De meeste schoenwinkels hebben immers een of twee sluitingsdagen, sommigen hebben er geen (in toeristische steden), en er zijn ook een aantal winkels die op zondag(voormiddag) open zijn. Vandaar dat we getracht hebben die cijfers in een min of meer vergelijkbare grafiek samen te vatten.

Verkopen per kopersgroep

Blijkbaar heeft covid geen of weinig invloed op het koopgedrag per type klant. In vergelijking met 2019 slinkt de verkoop van heren- en damesschoenen met ongeveer 5% ten voordele van de kinderen. Ook in 2021 doen de kinderen het blijkbaar beter dan de dames en de heren.

Naar een normale toekomst

Wat de vooruitzichten voor dit en de volgende jaren betreft, lijkt de schoendetailhandel optimistisch. De ‘grote schoonmaak’ binnen de schoenenwinkels, die al jaren werd verwacht, krijgt stilaan vorm. Een aantal collega’s heeft afgehaakt, en wie nu nog overblijft, blijkt sterk genoeg om een nieuwe start te nemen, op voorwaarde natuurlijk dat we verlost zijn van die nu reeds twee jaar durende C-ellende. Er komen nog wel andere uitdagingen aan, zoals de prijsstijging van de energie, maar dat zijn andere katten die ook wel gegeseld zullen worden.

We hopen dan ook van ganser harte dat de samenvatting van 2022 meer positiviteit zal uitstralen!